women free gas भारतातील ग्रामीण भागात अजूनही स्वयंपाकासाठी चुलीचा वापर मोठ्या प्रमाणात केला जातो. लाकूड आणि कोळशावर चालणाऱ्या या चुलींमधून निघणाऱ्या धुरामुळे महिलांच्या आरोग्यावर गंभीर परिणाम होतात. या समस्येवर मात करण्यासाठी भारत सरकारने प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना सुरू केली आहे.
२०१६ मध्ये पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी या योजनेची सुरुवात केली. पेट्रोलियम आणि नैसर्गिक वायू मंत्रालयाच्या माध्यमातून ही योजना राबवली जात आहे. योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट म्हणजे दारिद्र्य रेषेखालील कुटुंबातील महिलांना स्वच्छ इंधन उपलब्ध करून देणे. चुलीच्या धुरापासून होणारे आरोग्याचे धोके कमी करणे आणि पर्यावरणाचे संरक्षण करणे हे या योजनेचे महत्त्वाचे उद्दिष्ट आहे.
योजनेची वैशिष्ट्ये
- लाभार्थी महिलांना मोफत एलपीजी कनेक्शन
- पहिला गॅस सिलिंडर आणि रेग्युलेटर मोफत
- सुलभ हप्ते पद्धतीने गॅस स्टोव्हची सुविधा
- आर्थिक मदत थेट बँक खात्यात जमा
- कनेक्शन महिलांच्या नावावर
पात्रता निकष
१. वय १८ वर्षांपेक्षा जास्त असलेल्या महिला २. दारिद्र्य रेषेखालील (बीपीएल) कुटुंबातील सदस्य ३. राशन कार्डधारक ४. आधार कार्ड असणे आवश्यक ५. बँक खाते असणे गरजेचे ६. यापूर्वी एलपीजी कनेक्शन नसलेल्या
आवश्यक कागदपत्रे
- आधार कार्ड
- बीपीएल राशन कार्ड
- बँक पासबुक
- उत्पन्नाचा दाखला
- पासपोर्ट साईज फोटो
- मोबाईल नंबर
अर्ज प्रक्रिया
१. अधिकृत वेबसाईटवर जाऊन नोंदणी करणे २. इंडेन, भारत गॅस किंवा एचपी गॅस यांपैकी एका कंपनीची निवड ३. उज्ज्वला २.० नवीन कनेक्शनसाठी अर्ज ४. आवश्यक माहिती भरणे ५. कागदपत्रे अपलोड करणे ६. जवळच्या वितरकाची निवड ७. प्रिंट केलेला अर्ज आणि कागदपत्रे वितरकाकडे जमा करणे
योजनेचे फायदे
१. महिलांच्या आरोग्याचे रक्षण
- श्वसनाचे विकार कमी होणे
- डोळ्यांचे आजार कमी होणे
- फुफ्फुसांचे आजार टाळणे
२. पर्यावरणीय फायदे
- वायू प्रदूषण कमी होणे
- जंगलतोड कमी होणे
- कार्बन उत्सर्जन घटणे
३. सामाजिक-आर्थिक फायदे
- महिलांचा वेळ वाचणे
- इंधन गोळा करण्यासाठी लागणारा श्रम कमी होणे
- आर्थिक बचत
उज्ज्वला योजनेने भारतातील ग्रामीण भागात क्रांतिकारी बदल घडवून आणला आहे. आतापर्यंत ८ कोटींहून अधिक कुटुंबांना या योजनेचा लाभ मिळाला आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील महिलांच्या जीवनमानात सुधारणा झाली आहे. स्वयंपाकघरातील धूर कमी झाल्याने त्यांच्या आरोग्यात लक्षणीय सुधारणा दिसून येत आहे.
- सिलिंडरची किंमत आणि रीफिल खर्च
- गॅस वितरण नेटवर्क विस्तार
- ग्राहक जागृती आणि प्रशिक्षण
- सुरक्षित वापराबाबत मार्गदर्शन
प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजना ही केवळ एक गॅस कनेक्शन योजना नाही, तर ती महिलांच्या सक्षमीकरणाची आणि स्वच्छ ऊर्जेची चळवळ आहे. या योजनेमुळे लाखो महिलांना धुरकट स्वयंपाकघरातून मुक्ती मिळाली आहे. स्वच्छ इंधनाच्या वापरामुळे त्यांचे आरोग्य सुधारले आहे आणि पर्यावरणाचेही रक्षण होत आहे. भारत सरकारच्या या महत्त्वाकांक्षी योजनेने ग्रामीण भारताच्या चेहऱ्यामोहऱ्यात बदल घडवून आणला आहे.
