PM Kisan Yojana; भारतीय शेतकऱ्यांच्या आर्थिक सक्षमीकरणासाठी केंद्र सरकारने सुरू केलेल्या महत्त्वाकांक्षी योजनांपैकी एक म्हणजे पंतप्रधान किसान सन्मान निधी (पीएम-किसान) योजना. या योजनेचा १९वा हप्ता फेब्रुवारी २०२५ च्या अखेरीस पात्र शेतकऱ्यांच्या खात्यात जमा होणार असल्याची घोषणा केंद्रीय कृषी मंत्री शिवराज सिंह चौहान यांनी केली आहे. विशेष म्हणजे, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी स्वतः २४ फेब्रुवारी रोजी बिहारमधील कृषी कार्यक्रमात या हप्त्याचे वितरण करणार आहेत.
पीएम किसान ही १००% केंद्रीय निधी असलेली योजना असून, यामध्ये पात्र शेतकऱ्यांना वार्षिक ६,००० रुपये थेट त्यांच्या बँक खात्यात हस्तांतरित केले जातात. हा निधी तीन समान हप्त्यांमध्ये वितरित केला जातो, प्रत्येक हप्ता २,००० रुपयांचा असतो. मागील हप्ता म्हणजेच १८वा हप्ता १५ ऑक्टोबर २०२४ रोजी वितरित करण्यात आला होता.
योजनेचे महत्त्व आणि वैशिष्ट्ये:
पीएम किसान योजना ही शेतकऱ्यांसाठी केवळ आर्थिक मदत नाही तर त्यांच्या स्वावलंबनाचा एक महत्त्वपूर्ण आधारस्तंभ आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या दैनंदिन कृषी खर्चासाठी आणि इतर आवश्यक गरजांसाठी नियमित आर्थिक मदत मिळते. सरकारने या योजनेत पारदर्शकता आणण्यासाठी विशेष प्रयत्न केले आहेत. निधी थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केला जात असल्याने दलाल आणि मध्यस्थांची भूमिका संपुष्टात आली आहे.
ई-केवायसीचे महत्त्व:
योजनेचा लाभ घेण्यासाठी ई-केवायसी (e-KYC) प्रक्रिया पूर्ण करणे अनिवार्य आहे. शेतकऱ्यांना ई-केवायसी करण्यासाठी तीन पर्याय उपलब्ध आहेत:
१. ओटीपी आधारित ई-केवायसी: पीएम-किसान पोर्टल आणि मोबाइल अॅपवर उपलब्ध २. बायोमेट्रिक आधारित ई-केवायसी: कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) आणि स्टेट सर्व्हिस सेंटर (SSK) वर उपलब्ध ३. फेस ऑथेंटिकेशन आधारित ई-केवायसी: पीएम-किसान मोबाइल अॅपवर उपलब्ध
पात्रता निकष आणि नोंदणी प्रक्रिया:
योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही महत्त्वपूर्ण पात्रता निकष आहेत:
- अर्जदार भारतीय नागरिक असणे आवश्यक
- वैध जमीन धारण करणे
- आधार क्रमांक बँक खात्याशी लिंक असणे
- ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करणे
नोंदणी प्रक्रिया पूर्ण करण्यासाठी शेतकरी खालील मार्गांचा अवलंब करू शकतात:
- पीएम किसान पोर्टलवर ऑनलाइन नोंदणी
- जवळच्या कॉमन सर्व्हिस सेंटरमध्ये (CSC) जाऊन नोंदणी
- राज्य सरकारच्या नोडल अधिकाऱ्यांमार्फत नोंदणी
- स्थानिक पटवारी किंवा महसूल अधिकाऱ्यांमार्फत नोंदणी
१९व्या हप्त्याची तयारी:
आगामी १९व्या हप्त्यासाठी शेतकऱ्यांनी आपली तयारी पूर्ण करावी. २४ फेब्रुवारी २०२५ रोजी हा हप्ता वितरित होणार असल्याने, लाभार्थ्यांनी आपल्या खात्याची स्थिती तपासून घ्यावी आणि ई-केवायसी अद्ययावत करावी. अधिक माहितीसाठी pmkisan.gov.in या अधिकृत वेबसाइटला भेट देऊन माहिती घ्यावी.
योजनेचा प्रभाव आणि महत्त्व:
पीएम किसान योजनेने शेतकऱ्यांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवून आणला आहे. नियमित आर्थिक मदतीमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेती व्यवसायात गुंतवणूक करणे सोपे झाले आहे. त्याचबरोबर, या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना सावकारांकडून कर्ज घेण्याची गरज कमी झाली आहे. डिजिटल माध्यमातून थेट लाभ हस्तांतरण होत असल्याने, प्रक्रिया पारदर्शक आणि कार्यक्षम झाली आहे.
पंतप्रधान किसान सन्मान निधी योजना ही भारतीय शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण आर्थिक आधार योजना ठरली आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना नियमित उत्पन्नाची हमी मिळाली असून, त्यांच्या आर्थिक स्थैर्यास हातभार लागला आहे. योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी आणि डिजिटल माध्यमांचा वापर यामुळे शेतकऱ्यांपर्यंत थेट लाभ पोहोचत आहे. पात्र लाभार्थ्यांनी आपली कागदपत्रे अद्ययावत ठेवावीत आणि निधी वेळेत मिळवण्याची खात्री करावी.
