Ladki Bhaeen Yojana राज्य सरकारने महिलांच्या कल्याणासाठी एक महत्वाकांक्षी योजना सुरू केली आहे, ज्याला ‘लाडकी बहीण योजना’ असे नाव देण्यात आले आहे. या योजनेअंतर्गत पात्र महिलांना दरमहा १,५०० रुपये आर्थिक मदत दिली जाणार आहे. या योजनेने राज्यातील महिलांमध्ये मोठा उत्साह निर्माण झाला असून, आतापर्यंत दीड कोटीहून अधिक महिलांनी या योजनेसाठी अर्ज सादर केले आहेत.
योजनेची व्याप्ती आणि उद्दिष्टे: या योजनेचा मुख्य उद्देश महाराष्ट्रातील विविध श्रेणींतील महिलांना आर्थिक सक्षम करणे हा आहे. विवाहित, विधवा, घटस्फोटित, परित्यक्त्या आणि निराधार महिलांना या योजनेचा लाभ घेता येणार आहे. विशेष म्हणजे, ज्या महिलांचा जन्म परराज्यात झाला असला तरी त्यांनी महाराष्ट्रात अधिवास असलेल्या पुरुषाशी विवाह केला असेल, त्या महिला देखील या योजनेसाठी पात्र ठरतील.
पात्रतेचे निकष: या योजनेसाठी पात्र होण्यासाठी काही महत्वाचे निकष ठेवण्यात आले आहेत:
- वयोमर्यादा: २१ ते ६५ वर्षे
- कौटुंबिक वार्षिक उत्पन्न: अडीच लाख रुपयांपेक्षा कमी
- अधिवास: महाराष्ट्र राज्यातील रहिवासी
अपात्रतेचे निकष: या योजनेसाठी काही महिला अपात्र ठरतील:
- ज्या कुटुंबांचे वार्षिक उत्पन्न २.५० लाख रुपयांपेक्षा जास्त आहे
- शासकीय नोकरी करणाऱ्या महिला किंवा ज्या कुटुंबात कोणी शासकीय सेवेत कार्यरत आहे
- आयकर भरणाऱ्या कुटुंबातील महिला
- निवृत्तीवेतन (पेन्शन) मिळणाऱ्या कुटुंबातील महिला
- विद्यमान किंवा माजी खासदार/आमदार यांच्या कुटुंबातील महिला
- सरकारी बोर्ड/कॉर्पोरेशन/उपक्रमांच्या पदाधिकाऱ्यांच्या कुटुंबातील महिला
महत्वाचे मुद्दे:
- अन्य शासकीय योजनांचा लाभ घेणाऱ्या महिलांबाबत विशेष तरतूद करण्यात आली आहे. जर एखाद्या महिलेला इतर योजनेतून १,५०० रुपयांपेक्षा कमी लाभ मिळत असेल, तर त्या लाडकी बहीण योजनेसाठी पात्र ठरतील.
- संजय गांधी निराधार योजनेचा लाभ घेणाऱ्या महिला या योजनेसाठी अपात्र ठरतील.
- ट्रॅक्टर वगळता चार चाकी वाहन असलेल्या कुटुंबातील महिला या योजनेसाठी पात्र ठरू शकतात.
योजनेची अंमलबजावणी आणि प्रभाव: राज्य सरकारने या योजनेची अंमलबजावणी अत्यंत काटेकोरपणे करण्याचे नियोजन केले आहे. दीड कोटीहून अधिक अर्ज प्राप्त झाले असले तरी, प्रत्यक्षात पात्र लाभार्थ्यांची संख्या दीड कोटींच्या घरात राहील असा अंदाज वर्तवला जात आहे. सरकारने मकर संक्रांतीपूर्वी लाभार्थ्यांच्या खात्यावर रक्कम जमा करण्याचे नियोजन केले आहे.
योजनेचे सामाजिक महत्व: लाडकी बहीण योजना ही केवळ आर्थिक मदतीपुरती मर्यादित नाही. ती महिलांच्या सक्षमीकरणाचे एक महत्वाचे पाऊल आहे. या योजनेमुळे अनेक गरजू महिलांना नियमित उत्पन्नाचा स्त्रोत उपलब्ध होणार आहे. विशेषतः विधवा, घटस्फोटित आणि परित्यक्त्या महिलांसाठी ही योजना आर्थिक स्थैर्य प्रदान करणारी ठरणार आहे.
लाडकी बहीण योजना ही महाराष्ट्र सरकारची एक महत्वाकांक्षी योजना असून, ती राज्यातील लाखो महिलांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवून आणण्यास मदत करेल. या योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी सरकारने सर्व यंत्रणा सज्ज केली आहे. पात्र लाभार्थ्यांपर्यंत योजनेचा लाभ पोहोचवण्यासाठी विशेष प्रयत्न केले जात आहेत. महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने टाकलेले हे एक महत्वाचे पाऊल ठरणार आहे.
